Bron: Bouwend Nederland

Plannen voor nieuwbouwwoningen in Groningen, Friesland en Drenthe zijn voor het overgrote deel boterzacht.

Ongeveer twee derde van de plannen zit nog in de ideeënfase wat inhoud dat een groot deel van de bestemmingsplanprocedures nog doorlopen moet worden om tot onherroepelijke bestemmingsplannen (harde plannen) te komen. Dat blijkt uit onderzoek dat Bouwend Nederland heeft laten uitvoeren in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart.

Provincie Groningen op achterstand, maar klaar voor inhaalslag

Pas als er een goedgekeurd bestemmingsplan ligt, zijn bouwplannen ‘hard’. Dan pas is zeker dat ze bijdragen aan de ambitie die minister Hugo de Jonge heeft: landelijk 900.000 nieuwe woningen tot 2030.

Met name in de provincie Groningen is het aandeel harde bouwplannen klein met 22 procent. Landelijk ligt de ‘harde plancapaciteit’ op 35 procent. ‘Groningen moet heel snel werk maken van vergunningen en bestemmingsplannen, om voor 2030 de 28.400 woningen te bouwen die de minister voor ogen heeft’, zegt Sander Wubbolts, regiomanager van Bouwend Nederland regio Noord. Gelukkig is men zich daarvan terdege bewust en heeft bijvoorbeeld de gemeente Groningen al voor veel locaties planvorming klaarliggen. Tezamen met een groot deel van de gronden die bij de gemeenten in eigendom is heeft men toch een sterk vertrekpunt om de slag naar goedgekeurde onherroepelijke bestemmingsplannen te maken.

In Friesland en Drenthe ligt de harde plancapaciteit iets hoger met respectievelijk 33 en 39 procent.

Capaciteit noordelijk stroomnet bottleneck voor bouwplannen

Een andere bottleneck in het Noorden is de capaciteit van het stroomnet. ‘Bestuurders zien en ervaren, net als onze leden, dat de krapte op het elektriciteitsnet de komende jaren een belemmering wordt bij het realiseren van de ambities. Maar daarmee is het nog niet geregeld. Ook daarin de samenwerking meer opzoeken richting en samen met de netbedrijven om de benodigde capaciteit toch tijdig te realiseren kan de moeite waard zijn te onderzoeken. Het stroomnet moet dringend worden verzwaard, willen we bouwplannen niet in gevaar brengen.’

Bouwend Nederland liet per provincie door Invior onderzoek doen naar de voorkeuren van kiezers en bestuurders. Daarnaast heeft het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) op verzoek van Bouwend Nederland per provincie onderzocht waar de grootste uitdagingen voor de bouw liggen.

Drenthe: impulsteam houdt vaart erin, maar meer harde plannen nodig

Drenthe geeft het goede voorbeeld om de vaart in de woningbouwplannen te houden, zegt Wubbolts. ‘De provincie heeft een zogeheten impulsteam opgericht om gemeenten te helpen en ondersteuning te kunnen bieden, bijvoorbeeld bij vergunningprocessen. Dit team zorgt ervoor dat personeelskrapte bij gemeenten niet de reden voor vertraging hoeft te zijn: provinciemedewerkers schuiven waar nodig tijdelijk bij gemeenten aan.’

Met 39 procent ‘harde’ bouwplannen doet Drenthe het weliswaar beter dan het landelijke gemiddelde, maar om de woningbouwopgave van de provincie te halen, zijn veel meer harde plannen nodig, stelt Wubbolts. Drenthe moet tot 2030 13.600 woningen bouwen. ‘Daarnaast is er in Drenthe met betrekking tot nieuwe infrastructuur een andere breinbreker namelijk stikstof. Straks bouwen we nieuwe wijken, maar kunnen we er geen wegen naartoe aanleggen vanwege stikstofregels. Ook dat is gelukkig goed in het vizier van de provincie, maar een pasklare oplossing is nog niet voor handen’.

Friesland: onderhoud infrastructuur moet hoger op agenda

In Friesland moet de komende jaren veel onderhoud aan infrastructuur worden gedaan, met name aan bruggen. Wubbolts: ‘We zien bij provinciebestuurders meer aandacht voor woningen dan voor infrastructuur. Het aantal hoofdverbindingen in het Noorden is relatief klein. Dat maakt preventief onderhoud cruciaal. Als er iets misgaat, heb je weinig omleidingsmogelijkheden. Dat hebben we de afgelopen maanden gezien bij het beschadigde viaduct in de A7.’

Groningen: te grote nadruk op betaalbare woningen

In Groningen lopen bouwers aan tegen de grote nadruk op betaalbare woningen. De provincie Groningen wil dat van alle nieuwbouwwoningen driekwart in de categorie ‘betaalbaar’ valt. Dat gaat verder dan de landelijke ambitie van twee derde betaalbare woningen. ‘Die nadruk op veel goedkope woningen is een groot risico in een tijd dat prijzen voor grondstoffen stijgen’, zegt Wubbolts. ‘Er is in Groningen ook vraag naar woningen in het midden- en hogere segment. We moeten dus niet te rigide kijken naar die betaalbaarheid. De bouw moet daardoor niet stil komen te liggen, want dan halen we de ambitie sowieso niet.’

Landelijk beeld: tempo woningbouw te laag

Nederland ligt nog onvoldoende op koers om de ambitie van minister De Jonge – 900.000 nieuwe woningen voor 2030 – waar te maken. Dat komt deels door de focus van bestuurders op binnenstedelijke ontwikkeling. Dat duurt langer, is complexer en veel duurder dan nieuwbouw aan de randen. Ook het te kleine aandeel ‘harde’ bouwplannen (35 procent) vormt een risico. De stikstofimpasse en de nadruk op betaalbaarheid bemoeilijken de woningbouwopgave.

Bouwend Nederland roept gemeenten en provincies op om bij de uitwerking van de provinciale woondeals samen met bouwers en ontwikkelaars te zorgen voor voldoende harde, uitvoerbare bouwplannen om zo de afgesproken aantallen woningen te kunnen realiseren. Er moeten daarbij geen extra eisen aan nieuwbouw worden gesteld die strenger zijn dan de wet. Dat gebeurt nu vaak wel, bijvoorbeeld op het gebied van bouwmaterialen, ontwerp of milieu.