Oktober 2025
Nieuwe digitale tool helpt gemeenten warmtekeuzes inzichtelijk maken
De energietransitie staat hoog op de agenda — en een van de grootste uitdagingen daarbij is de warmtetransitie: hoe zorgen we dat woningen op een duurzame manier verwarmd worden, zonder dat dit de bewoners financieel (te veel) belast? Gemeenten hebben daar een cruciale rol in: zij moeten lokaal beleid maken, keuzes bepalen, en de bewoners informeren en betrekken.
Sinds 2 oktober 2025 is er een nieuw hulpmiddel beschikbaar voor gemeenten: de Eindgebruikerskostentool (EGK-tool). Met deze tool kunnen gemeenten op buurtniveau, per woningtype en bouwjaar, inzichtelijk maken wat de jaarlijkse kosten en baten zijn van verschillende warmteopties — en welke impact dit heeft op de energierekening van inwoners.
Wat doet de EGK-tool precies?
-
De tool vervangt het eerdere Dashboard Eindgebruikerskosten (2021), maar is gebruiksvriendelijker en flexibeler — gemeenten kunnen nu lokale data eenvoudiger invoeren.
-
Met de tool kunnen gemeenten verschillende warmtestrategieën vergelijken op haalbaarheid én betaalbaarheid, per buurt of wijk, en per type woning en bouwperiode.
-
De berekeningen zijn gebaseerd op de Hestia-modellen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en TNO, in combinatie met gegevens over woningvoorraad en energieverbruik.
-
In toekomstige updates komen extra functies bij, zoals inzicht in utiliteitsbouw en doorrekening over een termijn van 30 jaar.
-
Om gemeenten op weg te helpen, zijn er al een webinar, vragenuurtjes en binnenkort een instructiefilm beschikbaar.
Kortom: de EGK-tool is bedoeld als stevig hulpmiddel bij het opstellen van warmteprogramma’s en uitvoeringsplannen onder de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw).
Waarom is dit belangrijk voor gemeenten en bewoners?
De stap naar duurzame warmte mag geen rookgordijn zijn — de keuzes moeten begrijpelijk en transparant zijn, ook voor de inwoner. Door heldere informatie te bieden over wat de kosten zullen zijn, wat de baten zijn, en wat dit betekent voor de energierekening, kunnen gemeenten het vertrouwen van bewoners winnen en draagvlak creëren.
Voor inwoners betekent dit dat zij beter geïnformeerd kunnen kiezen: welk type duurzame warmtesysteem past bij mijn woning? Wat is realistisch wat betreft terugverdientijd? En welke risico’s zijn er — bijvoorbeeld als de gasprijs laag blijft of als onderhoudskosten stijgen?
Voor gemeenten is het een instrument om beleid te onderbouwen — niet met losse Excelbestanden, maar met data, modellen en scenario’s die lokaal aangepast kunnen worden.
Mogelijke aandachtspunten & uitbreidingen
Bij het gebruik van zo’n tool horen ook kritische vragen en praktische uitdagingen:
-
Datakwaliteit en volledigheid
De uitkomsten zijn slechts zo goed als de ingevoerde data. Als gemeentelijke of wijkdata onvolledig of verouderd zijn, kan dat de analyses vertroebelen. -
Onzekerheden en scenario’s
De modellen werken met aannames — bijvoorbeeld over energieprijzen, onderhoud, levensduur van systemen. Het is belangrijk gemeenten te stimuleren om meerdere scenario’s (optimistisch / pessimistisch) door te rekenen. -
Communicatie naar bewoners
De cijfers moeten vertaald worden naar begrijpelijke taal voor bewoners, met visualisaties, voorbeelden en heldere scenario’s, om vertrouwen te wekken. -
Samenwerking met marktpartijen
De tool kan helpen om gemeenten en marktpartijen (installateurs, energiebedrijven) op één lijn te krijgen qua verwachtingen en kostenramingen. -
Regelgeving en subsidies
De tool moet aansluiten op beschikbare subsidies, wettelijke kaders en regionale/landelijke klimaatdoelen, zodat gemeenten geen beleidskeuzes maken die achteraf moeilijk uitvoerbaar of onrendabel blijken.
Belangrijke stap
De introductie van de EGK-tool is een belangrijke stap om de warmtetransitie op lokaal niveau beter onderbouwd en transparanter te maken. Gemeenten krijgen een krachtig instrument in handen om verschillende warmteopties — per buurt, woningtype of bouwperiode — financieel door te rekenen én helder naar bewoners te communiceren. De tool is uiteraard geen sluitend antwoord op alle vragen, maar wel een sterke basis die met lokale data en scenario’s verder aangescherpt kan worden.
Voor iedereen die in regionaal of gemeentelijk woningbeleid werkt, is het de moeite waard om deze tool te verkennen, ermee te experimenteren, en te kijken hoe je ‘m kunt inzetten in jouw regio of gemeente.
(Bron: Volkshuisvesting Nederland, “Nieuwe tool voor gemeenten brengt haalbaarheid en betaalbaarheid warmtetransitie beter in beeld”, 2 oktober 2025)
